Sermaye piyasasının temel amaçlarından biri sermayeyi geniş kitlelere ulaştırmaktır. Bu amaç, halka arz yoluyla gerçekleştirilir. Sermaye Piyasası Kanunu’nda halka arz, “Sermaye piyasası araçlarının satın alınması için her türlü yoldan yapılan genel bir çağrıyı ve bu çağrı devamında gerçekleştirilen satış” olarak tanımlanmaktadır. Halka arz ile şirketler, şahısların tasarruflarına ulaşarak şirkete ucuz finansman sağlarken, şahıslar da şirkette pay sahibi olarak tasarruflarını yatırıma dönüştürürler.

İzahname, halka arz edilen veya ihraç edilecek sermaye piyasası araçları hakkında yatırımcılara eksiksiz, doğru ve güncel bilgi sağlayan kamuyu aydınlatma belgesidir. İzahname, halka arzın zorunlu unsurlarından biridir. Bu belge, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarının mevcut durumu hakkında tam ve doğru bilgi edinmesini sağlar. Bu sebeple de izahnamenin yatırımcılar tarafından kolayca anlaşılabilecek ve değerlendirilebilecek şekilde sunulması esastır. 

Sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzında, ülkemiz de dahil olmak üzere modern ülkelerde kabul edilen sistem kamuyu aydınlatma sistemidir. Bu sistemde, ihraççı ve ihraç edilecek sermaye piyasası aracı ile ilgili bilgilerin tam ve doğru bir şekilde kamuya duyurulması gerekmektedir. Sistemin amacı, kişilerin tüm bilgilere ulaşması ile birlikte yatırım kararının bizzat yatırımcıya bırakılmasıdır. Bu sebeple yetkili kamu otoritesinin(Sermaye Piyasası Kurulu) gerçekleştireceği inceleme, ihraç edilecek sermaye piyasası aracı ile ilgili tüm önemli bilgilerin yatırımcıya doğru ve eksiksiz olarak ulaşmasını sağlamakla sınırlıdır. Çünkü sermaye piyasalarında yatırımcının korunması, izahnamenin doğru ve eksiksiz bir şekilde düzenlenmesi ile başlar. Fakat izahnamenin hazırlanmasında katkıda bulunan kişilerin yatırımcılara karşı sorumluluğunu da düzenlemiştir. 

İzahnamenin kripto varlık ekosistemindeki karşılığı ise whitepaperdır. Whitepaper, blokzincir projesinin amaçlarını, teknik detaylarını, ekonomik modelini ve kullanım alanlarını açıklayan bir kamuyu aydınlatma belgesidir. Bu belge, yatırımcılar ve kullanıcılar için projeyi anlamak ve değerlendirmek adına kritik bir öneme sahiptir. Whitepaper, izahname gibi, projeye yatırım yapmayı düşünen kişilere teknik ve ekonomik açıdan kapsamlı bilgi sunarak bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olur. Kripto Varlık Kanunu, başta whitepaper olmak üzere, projelerin yayımladığı bilgilendirmelerin sorumluluğunu düzenlemiştir. Bu düzenlemeye göre, bilgilendirme dokümanlarını imzalayan her gerçek veya tüzel kişi, dokümanlarda yer alan yanlış veya eksik bilgilerden doğan zararlardan sorumludur.

Sorumluluğun Kapsamı ve Yaptırımlar

Yukarıda belirttiğimiz gibi, whitepaper'lar yatırımcılar tarafından kolayca anlaşılabilir ve değerlendirilebilir şekilde hazırlanmalıdır. Tüm bilgilerin gerçeği yansıtması ve yanıltıcı ifadeler içermemesi gerekmektedir. Whitepaperın yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgi barındırması, hileli ya da sahte bilgiler içerirmesi veya gerçeği saklaması nedeniyle zarara uğrayan yatırımcı bu zararını talep edebilir. Ama yatırımcı zararı kimden talep edecek?

Sermaye Piyasası Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu kamuyu aydınlatma belgeleri ve beyanların kanuna aykırı olması durumunda sorumluluğu belirler. Bu kapsamda, ihraççı(ekosistemimizde blokzincir projeleri) yatırımcının uğradığı zararın tazmininden kusursuz sorumlu olup, kusurunun olmadığını ispat etse dahi sorumluluktan kurtulamaz. İhraççı yatırımcının zararını tazmin edemezse veya edemeyeceği açıkça anlaşılırsa, ikinci derecede sorumluluk ihraca aracılık eden lider aracı kuruma, ihraççının yönetim kuruluna ve varsa garantöre aittir. Garantörün sorumluluğu da kusursuz sorumluluktur. Ancak ihraca aracılık eden lider aracı kurum, ihraççının(projenin) yönetim kurulu, bilgilendirme dokümanında bulunan raporları hazırlayan bağımsız denetim, derecelendirme ve değerleme kuruluşlarının sorumluluğu kusur sorumluluğudur. Yani ikinci derece sorumluluğu sahip olanlar kusur oranlarına göre zararın tazmininden sorumlu olup, kusursuzluklarını ispat ettikleri takdirde tazmin yükümlülüğünden kurtulacaklardır. Bir diğer husus; kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan sorumluluğu hafifleten ya da kaldıran sözleşmeler ve ya sözleşmelerde bulunan bu tür kayıtlar hukuken geçersizdir.  

Kamuyu aydınlatma belgelerinden doğan zararlarda, yatırımcı başta ihraççı yani ihracı gerçekleştiren proje olmak üzere, bu zarara sebebiyet verenlerden uğradığı zararın tazminini talep edebilir. Bu hak, zararın meydana geldiği tarihten itibaren 6 ay içinde zamanaşımına uğrar. Yatırımcı bu süre zarfında başvuruda bulunmazsa, tazminat hakkını kaybeder. Ayrıca bilgilendirme dokümanlarının yanlış, yanıltıcı veya eksik bilgi içermesi, hileli ya da sahte bilgiler barındırması veya gerçeği saklaması hallerinde sorumlulara idari para cezası verilebilir, sorumlular Türk Ceza Kanunu kapsamında yargılanarak cezai müeyyidelerle karşılaşabilirler.

Kripto Varlık Kanunu, başta whitepaper olmak üzere blokzincir projelerinin hazırladığı her türlü bilgilendirme dokümanının doğru, eksiksiz ve anlaşılır olmasını zorunlu kılar. Bu düzenleme, yatırımcı güvenliğini artıracak ve ekosistemde "Rug Pull" olarak adlandırılan dolandırıcılık yöntemlerinin önüne geçilmesini sağlayacaktır. Böylece, güvenilir ve başarılı blokzincir projelerine yatırımcı güveni de önemli ölçüde artacak ve ülkemizden çıkacak blokzincir projelerinin kalitesi daha da artacaktır.